DI TÍCH LỊCH SỬ- VĂN HÓA 
“ Khu vực ngã tư Tân Chánh”

Nơi diễn ra cuộc biểu tình năm 1961

Ấp Đình, xã Tân Chánh, huyện Cần Đước,tỉnh Long An

–²—

I. Tên gọi của di tích:

Khu vực di tích có tên gọi là Ngã tư Tân Chánh thuộc ấp Đình, xã Tân Chánh, huyện Cần Đước, tỉnh Long An.

Sở dĩ có tên gọi như thế bởi vì nơi đây có 2 con đường giao nhau giữa Hương lộ 24 và đường đất nhỏ từ ấp Lăng qua ấp Đình tạo thành 1 ngã tư thuộc xã Tân Chánh.

Di tích còn có tên gọi là “Ngã tư Đình” nguyên do nơinày dân làng có xây 1 ngôi đình thờ ông Nguyễn Khắc Tuấn (làm chức chưởng cơ thời Minh Mạng). Tên “Ngã tư Đình” xuất hiện từ đó.

II. Địa điểm phân bố - đường đi di tích:

1. Địa điểm phân bố:

Cách đây gần 150 năm, Tân Chánh là 1 đường làng thuộc Tổng Lộc Thành Hạ, Tham Biện Cần Giuộc (nay đổi là Tiểu khu Chợ Lớn) đến ngày 20/12/1899 khi toàn quyền Đông Dương ra Nghị định đổi các Tiểu khu hành chánh thành các Tỉnh thì Tân Chánh là một trong một làng của Tổng Lộc Thành Hạ, tỉnhChợ Lớn. Đến năm 1933 do sự tăng tiến dân số vùng Cần Đước bao gồm địa phận của 3 Tổng Lộc Thành (Thượng, Trung, Hạ) được phân cấp thành tương đương với huyện gọi là Sở Đại lý Rạch Kiến và đến năm 1928 thì Sở Đại lý Rạch Kiến đổi thành Sở Đại lý Cần Đước tỉnh Chợ Lớn. Hệ thống hành chánh này tồn tại cho đến năm 1955. Như vậy, trong khoảng thời gian này Tân Chánh là một làng thuộc Tổng Lộc ThànhHạ, Sở Đại lý Cần Đước tỉnh Chợ Lớn.

Khoảng năm 1955 – 1975 do sự sáp nhập hai tỉnh Tân An và Chợ Lớn thành tỉnh Long An huyện Cần Đước lại thuộc tỉnh Long An. Trong năm1957 huyện Cần Đước được chia thành hai huyện là Cần Đước và Rạch Kiến thì Tân Chánh vẫn thuộc huyện Cần Đước, tỉnh Long An.

Sau năm 1975 huyện Cần Đước và Rạch Kiến sáp nhập lại như cũ cho đến ngày nay. Do đó Tân Chánh thuộc huyện Cần Đước, tỉnh Long An.

2. Đường đi đến:

Từ Thị trấn Cần Đước đi đường Hồ Văn Huê về hướng tây (hướng về xã Phước Tuy – Tân Ân) đến ngã ba Hồ Văn Huê – Lê Hồng Phong rẽ trái đi đường Lề Hồng Phong  khoảng 1,5km đến ngã ba Lê Hồng Phong – Hương lộ 24 rẽ trái theo hương lộ 24 khoảng 3km đến ngã tư Tân Chánh rẽ trái khoảng 200m cách lộ 24 là địa điểm di tích.

III. Sự kiện và nhân vật lịch sử liên quan đến di tích:

Từ sau đợt Đồng khởi năm 1960 – 1961 thắng lợi của nhân dân Miền Nam, để tránh sụp đổ của chế độ của chế độ Diệm để giữ vững căn cứ quân sự quan trọng Miền Nam Việt Nam. Đế quốc Mỹ tiến hành can thiệp Miền Nam Việt Nam đến mức cao hơn với chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” hòng bình định Miền Nam vòng trong 18 tháng, bằng kế hoạch “Sto-Lây-Tay-Lo” chúng: tăng mạnh số quân từ thanh niên cộng hòa lên dân vệ, từ dân vệ lên bảo an, tăng cường quân chủ lực với trang bị hiện đại – kế hoạch dồn dân vào ấp chiến lược cốt tách rời quần chúng với cách mạng để tiêu diệt lực lượng vũ trang của ta.

Trước âm mưu mới của địch trên hết Đảng bộ long An học tập quán triệt đường lối cách mạng Miền Nam được quyết định ở Đại hội Đảng toàn quốc lần III. Quán triệt đường lối, chấp hành chỉ thị củaTrung ương Cục Miền Nam, của Khu ủy khu 8 Tỉnh ủy Long An tiến hành hàng loạt các cuộc Hội nghị nhằm triển khai công tác.

Tinh thần chính của chủ trương Tỉnh Đảng bộ là động viên mọi lực lượng yêu nước tiến lên làm chiến tranh cách mạng toàn dân toàn diện, đánh bại mọi thủ đoạn chiến tranh đặc biệt của chúng phát động phong tràocách mạng quần chúng xây dựng lực lượng vũ trang kết hợp vũ trang với đấu tranhchính trị, binh vận tiêu diệt và làm tan rã ngụy quân, ngụy quyền.

Chấp hành chủ trương đường lối của Đảng bộ Long An, từ năm 1961 phong trào đấu tranh chính trị quần chúng được tổ chức lan rộng khắp tỉnh nhiều phong trào diễn ra với qui mô lớn như huyện Đức Hòa, Bến Lức…

Tại Cần Đước, đồng chí Tư Trấn (Ban Tuyên huấn Tỉnhủy) được cử về lo việc tổ chức hoạt động phong trào. Bí Thư Huyện ủy lúc bấy giờ là đồng chí Nguyễn Văn Hòa (Chín Hòa), Phó Bí Thư là đồng chí Bảy Nguyễn đã cùng với đồng chí Tư Trấn họp bàn và thống nhất phát động quần chúng đấu tranh. Ban tổ chức chọn Tân Lân làm xã điểm.

Ngày 24/7/1961 Tân Lân khởi đầu phong trào đấu tranh chính trị đầu tiên trong huyện. Cuộc biểu tình kéo dài đến 7 ngày đêm sôi sục đòi địch chấm dứt khủng bố dã man, bọn địch từ xã đến huyện hoang mang rung động trước sức mạnh của quần chúng.

Nối tiếp phong trào đấu tranh của quần chúng ở Tân Lân. Phong trào quần chúng các xã trong huyện liên tục nổi lên, tiêu biểu nhất là phong trào đấu tranh của phụ nữ xã Tân Chánh.

Từ năm 1960 ở xã Tân Chánh địch đã xây dựng ở đây một lực lượng lính dân vệ bảo an, chiếm Đình Tân Chánh làm trụ sở đóng đồn, do tên Tám Phò làm đồn trưởng, Ri đồn phó, ngoài ra còn có đại diện khoa khang nổi tiếng ác ôn trong vùng, hằng ngày bọn chúng lùng sục vào xóm ấp bắt bớ đánh đập nhân dân. Chung quanh khu vực Đình, chúng đào giao thông hào xen lên với hàng cây mắm, cắm chông dày đặc. Trên nền được bố trí lô cốt đặt bốn gốc có lính gác ngày đêm, mắt chính hướng ra hương lộ 24, chúng xây một cây cầu quay bắt qua giao thông hào để sử dụng đi lại.

Trước sự ác ôn của địch, quần chúng trong xã đã nung nấu lòng căm thù sâu sắc. Do đó khi nhận được chỉ thị của Huyện ủy phát động phong trào, quần chúng xã Tân Chánh hưởng ứng nhanh chống. Cán bộ huyện lúc bấygiờ có nữ đồng chí Ba Thanh cùng với Ban lãnh đạo xã có đồng chí Tư Uẩn, đồngchí Võ Nguyên Tâm (Bảy Minh).

Đêm 4/11/1961 (âm lịch) các đồng chí tổ chức một cuộc họp quần chúng tại Miểu Xóm Vinh (xã Tân Chánh) nhằm đưa ra yêu cầu mục tiêu của cuộc đấu tranh hướng dẫn phương pháp đấu tranh. Ngay trong đêm đó quần chúng khẩn trương chuẩn bị chu đáo cơm nước, băng, khẩu hiệu… sang sớm lúc 7 giờ ngày 5/11/1961 (âm lịch) khoảng 500 phụ nữ cầm băng, khẩu hiệu từ các ấp tập trung tại ngã tư Đình, tiến thẳng đến đồn địch (Đình Tân Chánh) vừa đi chị em vừa hô vang khẩu hiệu:

“ Chống càng quét chống khủng bố”

“ Đã đảo Xta-Lây-Tay-Lo đã đảo đại diện khoa rút khỏi Tân Chánh trả chồng, con về làm ăn”

Khi đoàn biểu tình kéo qua khỏi thất cao đài cách đền khoảng 200m, địch dùng loa kêu gọi bà con giải tán, đoàn vẫn tiếp tục tiến lên, chúng nổ súng dọa, chị em vẫn không lùi, bà Phạm Thị Xứng, bà Mười (Nguyễn Thị Chơi) tay xách giỏ trầu, tay cầm khẩu hiệu vượt lên phía trước. Trước sự kiên quyếtcủa bà con tên Đồn trưởng hoảng sợ, chúng ra lệnh bắn xã vào đám biểu tình, bà Tư (Phạm Thị Xứng), bà Mười gục chết tay vẫn còn cầm chặt khẩu hiệu, một số chị em khác bị thương. Trước sự tàn ác dã man của địch, đoàn biểu tình quyết không lùi bước, ồ ạt xông tới với sự căm phẩn tột độ vừa hô vang “ Chúng bây quân giết người, đã đảo đế quốc Mỹ” tiếng la vang của chị em làm địch hoang mang,  tên đồn trưởng nhỏ giọng, đoàn vẫn không chịu về. Cuối cùng Đồn trưởng hứa chấp nhận các yêu sách của bà con lúc bấy giờ đoàn mới chịu giải tán.

Ngày hôm sau Huyện ủy huy động nhân dân các xã làm lễ truy điệu những người đã hy sinh, buổi lễ được tổ chức rất lớn và sôi nổi, gây sự chấn động lớn cho địch.

Cuộc biểu tình ở xã Tân Chánh là cuộc biểu tình tiêu biểu cho phong trào đấu tranh của phụ nữ Cần Đước, tuy bị giặc đàn áp và có thiệt hại nhưng đã làm cho bộ máy ngụy quyền từ xã đến huyện rúng động hoang mang không ít.

Qua cuộc biểu tình này đã cho ta thấy được sự giác ngộ cách mạng và sự trưởng thành của nhân dân trong đấu tranh, khả năng tuyệt đối của Đảng với phong trào. Cuộc biểu tình đã góp phần ngăn chặn lại được bàn tay bắn phá của giặc vào nhân dân. Giác ngộ được một số anh em binh sĩ. Đồng thời cuộc đấu tranh này đã hỗ trợ đắc lực cho phong trào đấu tranh vũ trang tiến lên giành chính quyền.

IV. Khảo tả di tích:

Khu vực di tích trước đây là khu đồng trống dọc theo lộ đất về phía phải có một Thánh thất cách ngã tư khoảng 200m, về phía bên trái cách Thánh thất khoảng 100m có một cái ao ngày nay vẫn còn.

Ngôi Đình trước kia địch chiếm là đồn bót, sau khi rút đi, nhân dân đã phá bỏ để tránh sự trở lại đóng đồn của chúng. Sau giải phóng dân làng đã xây dựng lại để thờ cúng, ngôi Đình có khác hơn lúc trước nhưng vẫn ở nền cũ.

Tại ngã tư trước kia là khu vực trống, lộ đất 24 ngày nay được nhựa hóa, đây là đường giao thông chính của xã. Nơi đây ngày nay là tụ điểm của nhóm chợ nhỏ.

Toàn khu vực di tích, ngày nay là tụ điểm dân cư đông đúc quang cảnh đều thay đổi hẳn so với trước kia.

V. Loại di tích:

Khu vực Ngã tư Tân Chánh là địa điểm lưu niệm sự kiện lịch sử cách mạng và cũng là nơi ghi dấu tội ác của Mỹ Diệm đối với nhân dân ta.

VI. Các hiện vật trong di tích:

Di tích hiện nay vì là địa điểm dân cư nên không còn hiện vật gì trong di tích.

VII. Giá trị lịch sử khoa học nghệ thuật, văn hóa của di tích:

Cuộc biểu tình ngày 5/11/1961 âm lịch là cuộc biểu tình cho phong trào đấu tranh của Phụ nữ huyện Cần Đước.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam mà trực tiếp là Huyện Đảng bộ Cần Đước, ngày 5/11/1961 hơn 500 Phụ nữ xã Tân Chánh đã tổ chức cuộc đấu tranh trực diện với kẻ thù, mặc dù bị địch đàn áp đẩm máu nhưng đoàn biểu tình vẫn không lùi bước, buộc địch phải thực hiện những yêu sách của ta. Qua đó đã chứng minh tinh thần đấu tranh bất khuất kiên cường củachị em Phụ nữ huyện Cần Đước. Trong cuộc đấu tranh này bà Phạm Thị Xứng, bà Nguyễn Thị Chơi đã anh dũng hy sinh cùng một số chị em khác bị thương. Gương hy sinh anh dũng của các má đã làm sáng ngời thêm truyền thống “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang” của Phụ nữ Việt Nam.

Di tích lịch sử “ ngã tư Tân Chánh” cũng là nơi ghi dấu tội ác của Mỹ Diệm qua hành động đàn áp dã man đoàn biểu tình của chị em Phụ nữ xã Tân Chánh ngày 5/11/1961 (âm lịch).

Hình ảnh bia di tích lịch sử - văn hóa "Khu vực Ngã tư Tân Chánh"

VIII. Tìnhtrạng bảo quản di tích:

Khu vực di tích hiện nay là tụ điểm dân cư.

IX. Các phương án bảo vệ, sử dụng di tích:

Xây dựng nơi đây là một bia truyền thống để ghi lại sựkiện lịch sử nói trên nhằm giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần đấu tranh bất khuất, gương hy sinh anh dũng cho các thế hệ mai sau.

X. Cơ sở pháp lý bảo vệ di tích:

UBND xã Tân Chánh phối hợp với Bảo Tàng Long An đã lập biên bản khoanh vùng bảo vệ di tích ngày 01/4/1992.

UBND tỉnh Long An đã quyết định công nhận Di tích khu vực ngã tư Tân Chánh là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh./.

 

   

Toàn cảnh khu Di tích lịch sử - văn hóa “Khu vực Ngã Tư Tân Chánh”